W ostatnim roku Polska była drugim po Chinach największym partnerem handlowym Ukrainy. Jednocześnie skomplikowała się sytuacja polskich eksporterów obecnych na tamtejszym rynku. Pojawiły się nowe ryzyka, a jednym z najistotniejszych jest obawa polskich przedsiębiorców o wypłacalność ukraińskich partnerów biznesowych. Odpowiedzią na problem są gwarancje i akredytywy bankowe oferowane przez Bank Gospodarstwa Krajowego przy wykorzystaniu rządowego programu Finansowe Wsparcie Eksportu.

Wojna zmieniła kierunki ukraińskiego importu. Doprowadziło to do skokowego wzrostu znaczenia unijnych partnerów handlowych Ukrainy. W 2023 r. wartość unijnego eksportu na Ukrainę wzrosła do 39 mld euro i była większa o 29,8 proc. w porównaniu do 2022 r. Według Eurostatu na wzroście eksportu do Ukrainy najbardziej skorzystała polska gospodarka, która ze sprzedażą na poziomie 11,4 mld euro stała się dla gospodarki znad Dniepru największym partnerem handlowym. Z drugiej strony na Ukrainę trafia 3,2 proc. wartości polskiego eksportu. Ukraina jest więc liczącym się, ale nie strategicznym kierunkiem ekspansji polskich firm. Jednak bezpośrednie sąsiedztwo, solidna marka polskich produktów, czy potrzeby Ukrainy związane z odbudową wskazują na potencjał do dalszych wzrostów wartości polskiego eksportu.

Ryzyka w handlu z Ukrainą

Oczywistą barierą w zwiększaniu ekspansji jest wojna. Jednak na Ukrainie obecne są ryzyka, które w krajach rozwiniętych występują w znacznie mniejszym stopniu. Dużym wyzwaniem jest poziom korupcji. Ukraina w rankingu Corruption Perceptions Indeks zajmuje dopiero 104 miejsce. Z kolei w Indeksie Wolności Gospodarczej nisko została oceniona skuteczność sądów. Poważnym ryzykiem z punktu widzenia eksporterów jest dotrzymanie terminów płatności czy wręcz niewypłacalność ukraińskich kontrahentów związana z intensyfikacją działań wojennych. Według klasyfikacji ryzyka wg OECD, Ukraina posiada najwyższy, siódmy poziom w skali ryzyka.

Pytanie, czy i jak przedsiębiorcy mogą zabezpieczyć płatności za dostarczone towary? Jedną z możliwości są uruchomione przez rząd instrumenty gwarancyjne w programie Finansowe Wsparcie Eksportu.  Korzystając z programu Bank Gospodarstwa Krajowego udziela akredytyw eksportowych ubezpieczonych przez KUKE (Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych). Od początku wojny BGK zabezpieczył w sumie 26 projektów eksportowych na Ukrainę na łączną kwotę pond 23,7 mln zł. Z gwarancji BGK korzystają najczęściej firmy specjalizujące się w wysyłce na Ukrainę m.in. paliw samochodowych, tworzyw sztucznych i chemii gospodarczej.

Nowa odsłona gwarancji eksportowych

Ukraiński rynek wymaga elastycznego podejścia. Aby podnieść atrakacyjność oferty instrumentów wsparcia eksportu, do gamy produktów BGK została włączona gwarancja zapłaty pod regwarancję banków ukraińskich.

"Uzupełnienie Rządowego Programu Finansowe Wspieranie Eksportu o gwarancje płatności wystawiane w ryzyko banków importerów jest korzystne dla polskich firm działających na rynku ukraińskim, ale też w Gruzji, Kazachstanie czy Uzbekistanie. Na tych rynkach dominują rozliczenia eksportu oparte o gwarancje bankowe, a tamtejszych importerów trudno jest przekonać do popularnych na zachodzie akredytyw. Dlatego włącznie gwarancji do oferty BGK zwiększy konkurencyjność polskich przedsiębiorców na tych rynkach. Jest to szczególnie ważne dla firm skoncentrowanych dotychczas na Rosji i Białorusi, które szukają teraz nowych kierunków ekspansji" - mów Karol Jakubaszek, menadżer Biura Relacji Finansowania Handlu w BGK.

Rozszerzenie zabezpieczeń eksportowych o gwarancje spotkało się z pozytywnym odbiorem wśród polskich przedsiębiorców. Pierwszą gwarancję po zmianie Bank Gospodarstwa Krajowego udzielił firmie Vaco Retail wysyłającej na Ukrainę preparaty biobójcze i repelenty do użytku domowego, a wartość gwarancji przekroczyła 2 mln zł.

"W wyniku działań wojennych i dużej niechęci do produktów pochodzących z Rosji, w Ukrainie pojawiła się szansa wejścia dla nowych marek. Obecnie Ukraina jest dla nas najbardziej perspektywicznym rynkiem zagranicznym. Głównymi wyzwaniami, jakie napotkaliśmy, było rozliczenie płatności, zapewnienie konkurencyjnych cen oraz kwestie prawne związane z nowym ustawodawstwem, które mają bezpośredni wpływ na sprzedaż w naszej kategorii.Z uwagi na rozpoczęcie działań handlowych w krajach wysokiego ryzyka podjęliśmy decyzję o konieczności zabezpieczenia płatności w taki sposób, żeby gwarantem płatności był bank polski, a nie bank z siedzibą w kraju o wysokim ryzyku. Braliśmy pod uwagę gwarancję banku ukraińskiego, jednak przy obecnych warunkach, jakie panują w Ukrainie, takie zabezpieczenie nie jest dla nas wystarczające, choćby z uwagi na potencjalne blokady wypływu kapitału z Ukrainy i blokady w przepływie gotówki między krajami. BGK był jedynym bankiem, który chciał nas wesprzeć w tym temacie. Korzystamy również z ubezpieczenia KUKE dla transakcji eksportowych" - mówi Aleksandra Dzik, dyrektor eksportu w Vaco Retail sp. z o.o.

Choć nie widać szybkiej perspektywy zakończenia wojny, to Ukraina dla wielu firm jest rynkiem perspektywicznym, na którym warto zaznaczyć swoją obecność, ale też rynkiem o który zabiegają inne państwa. Polskie firmy mają przetarte ścieżki handlowe na ukraińskim rynku, jednak rośnie aktywność konkurencji z innych państw, a wsparcie eksporterów w ekspansji na Ukrainę nie jest tylko polską specjalnością. W Niemczech firma Euler Hermes realizuje finansowany przez rząd program o nazwie Export Credit Guarantees Scheme, a w Wielkiej Brytanii rząd gwarantuje pożyczki eksportowe w ramach instrumentu UKEF (UK Export Finance support for Ukraine).

Źródło: BGK