Gwarancje bankowe
Gwarancja bankowa
Gwarancja bankowa (po angielsku bank guarantee) jest pewnego rodzaju formą zabezpieczenia wierzytelności. Ma ona zastosowanie w handlu krajowym i zagranicznym, ponadto stosuje się ją w celu zabezpieczenia kontraktów i umów. Gwarancja bankowa występuje zazwyczaj ze względu na dużą wartość przedmiotowego kontraktu lub w przypadku nawiązywania relacji z nowymi podmiotami wobec których zaufanie jest niższe.
Strony gwarancji bankowej
Stronami gwarancji bankowych są:
- gwarant (wystawca gwarancji, najczęściej bank) - czyli podmiot wystawiający gwarancję który zobowiązuje się do przekazania należnej kwoty (sumy gwarancyjnej) na rzecz podmiotu uprawnionego (beneficjenta gwarancji) gdy ten przedstawi żądanie zapłaty (roszczenie) i spełni określone warunki. Jest to zobowiązanie jednostronnie obowiązujące (stricti iuris) co oznacza że tylko jedna strona jest dłużnikiem i tylko jedna strona jest wierzycielem.
- beneficjent gwarancji (wierzyciel) - czyli podmiot uprawniony do otrzymania od gwaranta (banku) kwoty (sumy gwarancyjnej) uwzględnionej na gwarancji na jego żądanie. To z inicjatywy beneficjenta wynika konieczność wystawienia gwarancji bankowej. Beneficjent ustalając warunki współpracy z wykonawcą może wymagać przedstawienia gwarancji bankowej przez ten podmiot. Dalsze działania związane z otrzymaniem stosownej gwarancji spoczywają na wykonawcy. To on musi złożyć w banku wymagane dokumenty celem określenia zdolności kredytowej do wystawienia stosownej gwarancji. Żądanie zapłaty pozwala uprawnionemu (beneficjentowi) na niezwłoczne otrzymanie żądanej kwoty.
Jak napisano wcześniej, ze zobowiązania jednostronnego wynika że stronami gwarancji są jedynie gwarant i beneficjent gwarancji. Zleceniodawca gwarancji nie jest jej stroną choć to na nim spoczywa szereg obowiązków niezbędnych do wystawienia gwarancji w banku zleceniodawcy. Uzyskanie gwarancji jest procesem czasochłonnym, wiąże się z koniecznością analizy ekonomicznej zleceniodawcy i określeniu jego zdolności kredytowej. Z drugiej strony, zleceniodawcy zależy na pomyślnym zakończeniu procesu i uzyskania wiążącej gwarancji. Często jej wystawienie jest bowiem warunkiem koniecznym do nawiązania współpracy / zawarcia umowy z podmiotem.
Gwarancja ma zawszę formę pisemną, z jej treści wynikać musi zakres i rodzaj zobowiązania jak i warunki które muszą zostać spełnione aby nastąpiła wypłata z gwarancji.
W przypadku firm których specyfika działania wymusza konieczność regularnego wystawiania gwarancji, bank zaleca przyznanie tzw. globalnego limitu gwarancyjnego. Jest to nadany przez bank limit globalny, w ramach którego klient może wystawiać gwarancje bez każdorazowego badania zdolności kredytowej co znacznie skraca czas wystawienia stosownego listu gwarancyjnego. Banki zazwyczaj posiadają własne wzory listów gwarancyjnych które przed wystawieniem konsultowane ze zleceniodawcą i beneficjentem gwarancji celem naniesienia ewentualnych modyfikacji.
Beneficjenci gwarancji poza gwarancjami bankowymi często umożliwiają zleceniodawcom przedstawienie alternatywnego zabezpieczenia wierzytelności. Możliwe jest (choć jest to dość niekorzystne dla zleceniodawcy) zabezpieczenie w postaci kaucji pieniężnej, niektórzy beneficjenci akceptują także gwarancje wystawione przez towarzystwa ubezpieczeniowe (są znacznie łatwiejsze w przyznaniu w stosunku do gwarancji bankowych).
Rodzaje gwarancji
Do najczęściej stosowanych rodzajów gwarancji bankowych należą:
- gwarancja dobrego (należytego) wykonania kontraktu (umowy), ang. credit payment guarantee - gdzie beneficjentem gwarancji jest podmiot zlecający wykonanie danego zakresu prac lub wykonania usługi (kontraktu),
- gwarancja zwrotu zaliczki, ang. advance payment guarantee - gdzie beneficjentem gwarancji jest zlecający pracę i wypłacający zaliczkę na poczet przyszłych prac. Ten rodzaj gwarancji zabezpiecza inwestora przez niewłaściwym wykorzystaniem środków czego efektem może być niewłaściwe wykonanie danego zakresu prac i tym samym nie wywiązanie się z zapisów kontraktu / umowy,
- gwarancja przetargowa (wadialna), ang. tender guarantee - mają zastosowanie zazwyczaj w przypadku udziału w przetargach gdzie zamiast wpłacenia określonej kwoty wadium (kaucji) możliwe jest przedstawienie zabezpieczenia w postaci gwarancji bankowej ze stosowną sumą gwarancyjną,
- gwarancja spłaty kredytu, ang. credit repayment guarantee - stosowana zazwyczaj przy zabezpieczeniu kredytów udzielanych przez banki komercyjne gdzie gwarantem jest instytucja państwowa (Bank Gospodarstwa Krajowego,
- gwarancja terminowej zapłaty, ang. guarantee of payment - najczęściej dotyczy prac budowlanych. W odróżnieniu od gwarancji należytego wykonania, beneficjentem gwarancji jest wykonawca robót który poprzez otrzymanie listu gwarancyjnego zabezpiecza terminowe otrzymanie wynagrodzenia za wykonaną pracę.
Gwarancja w handlu zagranicznym
W handlu zagranicznym do czynienia mamy z gwarancjami typu LORO i NOSTRO:
- gwarancje LORO - są rodzajem gwarancji wystawianymi przez banki (gwarantów) zagranicznych na rzecz polskich beneficjentów,
- gwarancje NOSTRO - są rodzajem gwarancji wystawianymi przez banki (gwarantów) polskich na rzecz zagranicznych beneficjentów.
